Τέμενος Μπόντρουμ

Η Μονή του Μυρελαίου ήταν ελληνικό χριστιανικό μοναστήρι στην Κωνσταντινούπολη, που μετά την οθωμανική κατάκτηση της πόλης μετατράπηκε σε τέμενος, σήμερα γνωστό ως Μπόντρουμ Τζαμί (Τουρκικά: Bodrum Camii) ή ως Μεσίχ Πασά Τζαμί (Τουρκικά:Mesih Paşa Camii). Βρίσκεται στον δήμο Φατίχ, στη συνοικία που ονομάζεται «Λαλελή», κοντά σε μια πολύ στενή δίοδο περικυκλωμένη από ψηλά τείχη, κυπαρίσσια και κατοικίες.

Περιγραφή της μονής

Πίσω από τη μονή υπήρχαν αρχαιότερα κτίρια, το καλούμενο «Χρυσοκάμαρον» και ένας κοντινός ξενώνας, από τα οποία δεν έχουν μείνει ούτε ερείπια ούτε ίχνη. Ο Κ. Βυζάντιος μνημονεύει τον Γάλλο περιηγητή Σαρλ Περτουζιέ, ο οποίος κακίζει «το άρρυθμον της οικοδομής, και της των κιόνων αρμονίας το πλημμελές».

Ιστορία της μονής

Η μονή αυτή ήταν γυναικεία. Χτίστηκε από τον Αυτοκράτορα Ρωμανό Α΄ Λακαπηνό, ο οποίος βασίλευσε από το έτος 920 μέχρι το 946. Γι' αυτό ονομάζεται επίσης «Μονή βασιλική» και «Μονή Ρωμανού». Κατά τον Σουΐδα, ήταν άλλοτε οίκος του Κρατερού. Ο Γεώργιος Κωδινός μνημονεύει δύο Μυρέλαια, στα οποία έρρεαν πολλά μύρα, και γι'αυτό ονομάστηκαν Μυρέλαια. Σύμφωνα με τις περιγραφές, το κτίριο είναι αρχαιότερο του Λακαπηνού, αφού δύο αιώνες νωρίτερα ο Κωνσταντίνος Ε΄ "διαβαίνοντας εκείθεν εκάλεσε το Μυρέλαιον Ψαρέλαιον, λόγω των ιχθύων και ελαιών", από τα οποία συνήθως εκτρέφονταν οι εκεί μονάζουσες. Σήμερα η μονή έχει μετατραπεί σε τέμενος με το όνομα «Μποντρούμ τζαμί» λόγω των υπογείων του. Ιδρυτής του τεμένους ήταν ο βεζίρης Μεσίχ Αλή πασάς, ο οποίος και το πλούτησε. Ο Μεσίχ Αλή πασάς αργότερα έπεσε και έσπασε το πόδι του σε μια προσπάθεια κατάσβεσης πυρκαγιάς στον Γαλατά και πέθανε το 1501 από την πληγή του αυτή.

Τα κειμήλια της μονής

Ο Ιωάννης Σκυλίτζης λέει, ότι το σώμα του Αυτοκράτορα Λακαπηνού ετέθη στην νεουργηθείσα Μονή του Μυρελαίου. Ο Λέων Γραμματικός αναφέρει ότι ο Ρωμανός μετά από την εκ θρόνου κατάβασή του αναπαυόταν στη νήσο Πρώτη, όπου και απεβίωσε, «και το σώμα αυτού εν τη πόλει διακομισθέν, εν τη αυτού απετέθη μονή». Στην ίδια μονή τάφηκαν η σύζυγός του Θεοδώρα και η θυγατέρα του Ελένη (η σύζυγος του Κωνσταντίνου Ζ΄), καθώς και τα οστά του Μαυρίκιου, τα οποία μέχρι τότε ήταν θαμμένα κοντά στην Ξυλόκερκη πύλη.

Πηγές

• Αλέξανδρος Πασπάτης, επιμ. (1877). Βυζαντιναί μελέται Τοπογραφικαί και ιστορικαί. Κωνσταντινούπολη: Τυπογραφείο Αντωνίου Κορομηλά, Βιβλιοπωλείο των Αδελφών Δεσπάστα. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2009.