Birinci Fransız Cumhuriyeti

Birinci Cumhuriyet, resmî adıyla Fransız Cumhuriyeti, tarihçilerin Eylül 1792'den Mayıs 1804'e kadar Fransa'da uygulanan tüm cumhuriyet rejimlerine verdikleri isimdir. Fransız Devrimi'yle gelen gelen Birinci Cumhuriyet, 10 Ağustos 1792'de Tuileries Sarayı'nın Baldırı Çıplaklar tarafından ele geçirilmesinden sonra anayasal monarşinin yerine geldi ve Avrupa'da güç kullanımında yeni bir mücadelenin habercisi oldu. Bu cumhuriyet, egemenliğini Fransa'nın mevcut toprakları üzerinde ve Ren'in sol kıyısında bulunan ve bugünkü Belçika, Lüksemburg ve günümüz Almanya'sının bir bölümünü oluşturan Kutsal Roma İmparatorluğu'nun tüm eyaletleri üzerinde sürdürdü.

21 Eylül 1792'de ilk kez bir araya gelen milletvekilleri, oy birliğiyle Fransa'da anayasal monarşiyi kaldırma kararı aldılar.

Cumhuriyet hiçbir zaman resmen ilan edilmese de 22 Eylül 1792'de Cumhuriyetin I. Yılı eylemlerinin tarihe not edilmesine karar verildi. 1792'den 1802'ye kadar Fransa, tüm Avrupa ile savaş içindeydi ve tabii Vendée Savaşı ile kendi içinde de.

Fransız Cumhuriyeti, İmparatorluk'tan önce 3 farklı hükûmet ve yönetim biçiminden geçti:

• Ulusal Kongre, gücün çoğunun Montagnardlar'ın (6 Nisan 1793 - 27 Temmuz 1794) elinde tuttuğu Kamu Güvenliği Komitesi'nde (6 Nisan) bulunduğu Terör Dönemi'ni (1793-1794) içerir. 5 Ekim 1793'ten itibaren Fransız cumhuriyetçi takvimi resmen kullanılmaya başlandı. "6 Messidor an I"da (24 Haziran 1793) 1791 Anayasası'nın yerine I. Yıl Anayasası ilan edildi ama hiçbir zaman uygulanmadı. Robespierre'in düşüşü, Terör Dönemi'ni sona erdirdi.
• III. Yıl Anayasası'yla ilan edilen Direktuvar, 26 Ekim 1795 ile 9 Kasım 1799 arasına uzanır.
• 10 Kasım 1799 ile 18 Mayıs 1804 arasında Konsül Rejimi, 18 Brumaire Darbesi'nden kaynaklanır ve VIII. Yıl Anayasası ile tanımlanır. Rejim, Birinci Fransız İmparatorluğu'nun kurulmasıyla sona erdi. XII. Yıl Anayasası'nda cumhuriyet hükûmetinin kalıtsal bir imparatora emanet edildiği belirtilmiştir. Latince "devlet" ya da "devlet organizasyonu" anlamına gelen cumhuriyet isminin kullanımı, Jean Bodin'ın kraliyet için geçerli olan bu kelimeye verdiği anlam, daha sonra 1808'de ortadan kaybolarak tamamen kullanılmaz hale geldi.

Anayasal Monarşinin Bitimi

Kraliçe Marie-Antoinette'in kardeşi İmparator II. Leopold -öncelikli olarak Osmanlı İmparatorluğu'na karşı çatışmalar ve Lehistan'ın paylaştırılmasıyla meşguldü- Fransa'nın iç sıkıntılarıyla yeterince ilgilenmedi, ta ki 20 Nisan 1792'de -cumhuriyetin ilanından çok önce- Ulusal Yasama Meclisi'nin tüm vekillerince Bohemya ve Macaristan yönetimine -yani imparatoruna- karşı savaş açılmasına "zevkle" ve tek taraflı olarak karar verildi. Bu savaş ilanına iç siyasi sıkıntılar veya devrime karşı olan komşu ülkeleri istikrarsızlaştırma isteği sebep oldu.

Kaynakça