Փարիզի մետրոպոլիտեն

Փարիզի մետրոպոլիտեն (ֆր.՝ Métro de Paris), Ֆրանսիայի մայրաքաղաք Փարիզում գործող արագընթաց ստորգետնյա հասարակական տրանսպորտի համակարգ։ Քաղաքի խորհրդանիշը հայտնի է քաղաքի սահմաններում իր խտության և դրա միատեսակ ճարտարապետության մեջ։ Այն հիմնականում ստորգետնյա է, 214 կիլոմետր երկարությամբ (133 մղոն)։ Ունի 303 կայարան, որոնցից 62-ը փոխանակվում են գծերի միջև։ Մետրոպոլիտենն ունի 16 գիծ, որից 14 ամենամեծերն են, իսկ 2-ը փոքր գծերը։ Երկու փոքր գծերը կոչվում են 3-րդ բիս և 7-րդ բիս որոնք նշանակում են 3-րդ եւ 7-րդ գծերի ճյուղեր։ Հետագայում դրանք պաշտոնապես դարձան առանձին գծեր։

Փարիզի մետրոպոլիտենը Եվրոպայոււմ Մոսկվայից հետո երկրորդ և աշխարհում տասներրորդ ամենաերկար մետրոպոլիտենն է։ 2015 թվականին այն 1,520 միլիարդ ուղևորի է տեղափոխել, իսկ օրական 4,16 միլիոն ուղևոր, որը կազմում է Փարիզի ամբողջ տրանսպորտային պահանջարկի 20%-ը։ 2016 թվականին այն դարձել է աշխարհի լավագույն հասարակական տրանսպորտային համակարգը։

Փարիզի մետրոպոլիտենը Եվրոպայում ամենահին մետրոպոլներից մեկն է (չորրորդը Լոնդոնի, Բուդապեշտի և Գլազգոյի մետրոպոլիտեներից հետո)։ Առաջին գծի բացումը տեղի ունեցավ 1900 թվականի հուլիսի 19-ին։ Այն արագորեն ընդլայնվեց մինչեւ Առաջին համաշխարհային պատերազմը, իսկ 1920-ական թվականներին ավարտվեց։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ցանցը համալրվել է նոր գնացքներով, ինչը թույլ կտար բարձրացնել երթևեկության ծավալը։ Մետրոպոլիտենի դիզայներն է Հեկտոր Գիմարդին։

Փարիզի մետրոպոլիտենի շահագործվում է Régène autonome des transports parisiens-ի (RATP) կողմից, նաև՝ ավտոբուսային ծառայությունների, թեթև երկաթուղային գծերի և շատ ավտոբուսային երթուղիների օպերատորն է։

Պատմություն

1845 թ. Փարիզը և երկաթուղային ընկերությունները արդեն մտածում էին քաղաքային երկաթուղային համակարգի մասին, որը կկապեր քաղաքի տարբեր շրջանները։ Երկաթուղային ընկերությունները եւ ֆրանսիական կառավարությունը ցանկանում էին ընդլայնել հիմնական երկաթգծերը դեպի նոր ստորգետնյա ցանց ստեղծելու համար, սակայն փարիզեցիները պայքարեցին նոր եւ անկախ ցանցի ստեղծմանը։ Տարաձայնությունները շարունակվեցին նաև 1856-ից մինչեւ 1890 թվականը։ Մինչդեռ բնակչության խտությունն ավելացել էր, իսկ ճանապարհները ավելացել։ Փարիզեցիները կանգնեցրեցին ճնշումը իշխանությունների վրա և քաղաքային իշխանություններին տվեց իր տեսլականը կիրառելու հնարավորություն։

Փարիզի քաղաքային երկաթուղային համակարգի առաջին հստակ առաջարկը ներկայացրեց քաղաքացիական շինարար Ֆլորենս դե Կերեզուետը։ Այս ծրագիրը կոչվում էր «ստորգետնյա մալուխային համակարգ»։ 1871 թ. նոյեմբերի 19-ին Սեն նահանգի ընդհանուր խորհուրդը 40 ինժեներների թիմ է հանձնել քաղաքային երկաթուղային ցանցի նախագծման համար։ Այս թիմը առաջարկել է մի ցանց, որն ունի «բազմաթիվ խաչեր կազմող խաչ» երթուղիների օրինակ։ 1872 թվականի մայիսի 11-ին Խորհուրդը հաստատեց ծրագիրը, սակայն Ֆրանսիայի կառավարությունը մերժեց այդ ծրագիրը։ Այս կետից հետո լուրջ բանավեճ տեղի ունեցավ, թե արդյոք նոր համակարգը պետք է բաղկացած լինի վերգետնյա գծերից, թե ստորգետնյա, այս բանավեճը ընդգրկում էր Ֆրանսիայում բազմաթիվ կուսակցություններ և քաղաքական գործիչներ, որոնցից են` Վիկտոր Հյուգոն, Գայ դե Մապասանտը և Էյֆելյանների միությունը։ Թեժ քննարկումները շարունակեցին մինչեւ 1892 թվականը։ Եվ ի վերջո ստորգետնյա տարբերակը հայտնվել է որպես նախընտրելի լուծում, քանի որ Փարիզի կենտրոնական փողոցներում իրավունքի գնումը մետրոպոլիտենի համար, 20 մետրանոց երկաթուղու համար յուրաքանչյուր մետրի համար գնահատվում է 70,000 ֆրանկ։ Վերջին խոչընդոտը դա քաղաքային մտահոգությունն էր՝ քաղաքային երկաթուղային համակարգին ազգային արժեքների միջամտության վերաբերյալ։

Ցանց

Փարիզի մետրոպոլիտենի կայարանները շատ մոտ են իրար` միջինում 548 մետր հեռավորության վրա։ Մետրոպոլիտենը հիմնականում ստորգետնյա է (214 կմ-ից 197 կմ)։ Վերգետնյա հատվածները գտնվում են Փարիզի 1, 2, 5 և 6 գծերի վրա։ Նյու-Յորքի մետրոյի նման և ի տարբերություն Լոնդոնի մետրոյի, Փարիզի մետրոպոլիտենը հիմնականում օգտագործում է երկկողմանի թունելներ։ Ինչպես ֆրանսիական մետրոյի եւ տրամվայների մեծ մասի համակարգերում, գնացքները աջ կողմում են։

Աշխատանքային ժամեր

Փարիզի մետրոպոլիտենը սկսում է գործել ժամը 05:30-ից և ավարտում աշխատանքները 01:15-ին:

Ամանորին և այլ պետական միջոցառումներին Փարիզի մետրոպոլիտենի 1, 4, 6, 9 և 14 գծերը աշխատում են ամբողջ օրը։

Հարմարություններ

2012 թ. հունիսի 26-ից հայտարարվեց, որ մետրոպոլիտենի շատ կայաններում կգործի Wi-Fi կապ։ Այն անվճար է, իսկ ավելի արագ ինտերնետ կապ ցանկացողների համար առաջարկված է վճարովի այլընտրանքային տարբերակներ։

Շարժակազմ

Շարժակազմը ունի պողպատե անիվ եւ ռետինե տուրբինային շարժակազմ։ Փարիզի մետրոյի շարժակազմի շարքը կոդավորված է MF (նշանավոր երթուղիների համար) և MP (ավտոբուսային ուղիների) նշումով։

• Պողպատյա անիվներով շարժակազմներ

• Ռետինե տուրբինային շարժակազմ

թվականներ

Արդեն բացված

Նախատեսվում է

Պատկերասրահ

Ծանոթագրություններ

Տես նաև

• Լոնդոնի մետրոպոլիտեն
• Նյու Յորքի մետրոպոլիտեն
• Երևանի մետրոպոլիտեն