Place des Vosges

Place des Vosges (wymowa fr.:[plas de voʒ]), także Plac Wogezów, dawniej Place Royale (Plac Królewski) – najstarszy plac miejski w Paryżu, znajdujący się w historycznej dzielnicy Le Marais, obecnie na terenie III i IV dzielnicy Paryża. Uważany za jeden z najokazalszych i najbardziej reprezentatywnych placów stołecznych. Od 26 października 1954 umieszczony na liście architektonicznych i historycznych zabytków Francji.

Nazwa

Pierwotna nazwa Placu Wogezów (Place Royale) została nadana mu w 1612 r. jako iż W wyniku zawirowań w czasie Rewolucji Francuskiej plac wielokrotnie zmieniał swoje nazewnictwo aż do 1800 roku gdy nazwę zmieniono na Place des Vosges na cześć mieszkańców departamentu Wogezy, który jako pierwszy w całości zapłacił podatki przeznaczone na kampanię armii rewolucyjnej oraz wysłał swoich ochotników z gminy Remiremont do zbrojnego wsparcia powstania.

Powrót monarchii z okresem panowania dynastii Burbonów w latach 1814-1848 oraz Napoleona III Bonaparte w 1852-1870, zwrócił mu nazwę Place Royale . Po upadku II Cesarstwa nazwę z powtórnie przemianowano na Places des Vosges.

Kalendarium zmian nazewnictwa placu na przestrzeni wieków

• Lipiec 1605 r. – Place Royale (Place Royalle)
• 19 sierpnia 1792 r. – Place des Fédérés
• 4 lipca 1793 r. – Place de l'Indivisibilité
• 1793 r. – Place du Parc-d'Artillerie
• 1793 r. – Place de la Fabrication-des-Armes
• 13 września 1800 r. – Place des Vosges
• 27 kwietnia 1814 r. – Place Royale
• 1830 r.– Place de la République
• 14 marca 1848 r. – Place des Vosges
• 1852 r. – Place Royale
• 16 września 1870 r. – Place des Vosges

Historia

Na miejscu dzisiejszego placu jeszcze w XVI w. znajdował się zamek Tournelles, jedna z rezydencji królewskich. Jednak po tym, gdy w zamkowym turnieju został śmiertelnie ranny Henryk II Walezjusz, Katarzyna Medycejska rozkazała obiekt zburzyć. Wybudowania w tym miejscu reprezentacyjnego placu dokonano w latach 1605-1612 za rządów Henryka IV, który zlecił budowę placu dwóm architektom – Claude’owi Chastillon oraz Louisowi Métezeau.

Plac Wogezów jest jednym z pięciu placów królewskich w Paryżu (Les Places Royales de Paris). Pozostałe to: Place Dauphine (1614 r.), Place des Victoires (1686 r.), Place Vendôme (1699 r.) oraz Place de la Concorde (1772 r.).

Dla zachowania oryginalnego wyglądu i stylu kamienic plac od lat 60. XX wieku chroniony jest rozporządzeniem francuskiego ministerstwa kultury, zabraniającym m.in. ingerencji w wygląd i układ architektoniczny domów. Zasada ta dotyczy szczególnie fasad budynków.

Architektura

Place des Vosges zbudowany jest na planie czworokąta, zbliżonego do kwadratu o boku 140 metrów. Plac zamyka 36 trójkondygnacyjnych, kamienic w stylu Henryka IV (po 9 z każdej strony placu). Budynki zdobi elewacja z czerwonej cegły Brique-et-pierre. Domy oparte są na wspartych na kwadratowych filarach, sklepionych arkadach, tworzących przejście dookoła całego placu. Nad fasadami dominują strome, mansardowe z niebieskiego łupku oraz niewielkie ozdobne lukarny, oparte na okapie dachowym. Domy zbudowane są na planie schematycznej, jednolitej kompozycji projektu Baptysty Jacques’a I Androuet'a du Cerceau. Wyjątek stanowią celowo nieco wyższe: Pawilon Króla (Le pavillon du roi) – ulokowany w centrum południowej części placu, oraz Pawilon Królowej (Le pavillon de la reine) – w północnej; oba mają po trzy arkady przejazdowe umożliwiające dostęp na plac. Rezydencje te zaprojektowano z okazji inauguracji placu, jednak nigdy nie zamieszkał w nich żaden monarcha (z wyjątkiem Anny Austriaczki, która przez krótki czas rezydowała w Pawilonie Królowej).

Koncepcja ciągnących się w pierwszej kondygnacji kamienicy arkad, która pierwszy raz pojawiła się we Francji (z wyjątkiem wcześniejszych średniowiecznych bastyd), posłużyła później za wzór do projektów licznych placów i ulic w całej Europie. Przykładami podobnego zastosowania podcieni w architekturze są np. Rue de Rivoli w Paryżu, wytyczona i wybudowana na polecenie Napoleona I Bonaparte, oraz nieistniejący kompleks zabudowań Marywil w Warszawie.

Wiele budynków w Paryżu jest bardzo zbliżonych do architektury Place des Vosges. Przykładem może być Hôpital Saint Louis (Szpital Świętego Ludwika) wybudowany przez Claude’a Chastillon, znajdujący się w X dzielnicy Paryża.

Wewnętrzną przestrzeń placu zajmuje Skwer Ludwika XIII (fr. Square Louis-XIII) – niewielki ogrodzony park publiczny, obsadzony rzędami lip z czterema symetrycznie ustawionymi, barokowymi fontannami, zaprojektowanymi przez Jeana-Pierre'a Cortot. W centrum parku stoi replika konnego pomnik Ludwika XIII z 1825 r. autorstwa Charles'a Dupaty. Oryginalny posąg odsłonięty w 1639 r. zniszczono w czasie Rewolucji Francuskiej.

• Skwer Ludwika XIII

Słynni mieszkańcy placu

Plac niemal od początku swojego istnienia stał się popularnym obszarem osiedlania się francuskiej arystokracji. Place des Vosges zamieszkiwało wiele znamienitych osobistości z francuskich środowisk artystycznych, politycznych oraz medialnych.

Znani mieszkańcy Place des Vosges

• Jacques-Bénigne Boussuet,
• Pierre Bourdieu,
• Marc-Antoine Charpentier,
• Sidonie-Gabrielle Colette,
• François Couperin,
• Alphonse Daudet,
• Georges Dufrénoy,
• Isadora Duncan,
• Rachel Félix,
• Théophile Gautier,
• Annie Girardot oraz Renato Salvatori,
• Victor Hugo,
• Jack Lang,
• kardynał Armand-Jean Richelieu
• Markiza de Sévigné,
• Delphine Seyrig,
• Georges Simenon,
• Dominique Strauss-Kahn,
• Wilhelm Uhde

Galeria

Zobacz też

• Le Marais
• Place Dauphine
• Marywil (Warszawa)

Uwagi

Przypisy