Aller au contenu principal

Tower Subway


Tower Subway


Tower Subway – tunel pod Tamizą w centrum Londynu między Tower Hill na północnym brzegu rzeki a ulicą Vine Lane na południowym. W roku 1869 przekopano 410-metrowy tunel przy użyciu żeliwnej tarczy wiertniczej, którą to metodę opracował w roku 1864 Peter William Barlow. W tunelu ułożono wąski tor o szerokości 0,76 m i od sierpnia 1870 roku drewniane wagoniki przewoziły pasażerów z jednego brzegu na drugi. System napędowy stanowiły wyciągarki kablowe znajdujące się na obu końcach tunelu. Pomysł nie sprawdził się ekonomicznie i wkrótce zlikwidowano linię, a tunel stał się przejściem dla pieszych, którzy mieli płacić pół szylinga brytyjskiego za wejście (korzystało z tej możliwości blisko miliona osób rocznie). Gdy w roku 1894 uruchomiono pierwszą prawdziwą linię londyńskiego metra tunel został zamknięty, a w roku 1898 przekazany wodociągom miejskim, w których gestii znajduje się do dzisiaj.

Historia

Budowa

W roku 1864 Peter William Barlow opatentował metodę wiercenia tuneli przy użyciu obrotowej tarczy żeliwnej lub stalowej, przy czym zabezpieczenie przed osiadaniem gruntu stanowić miała warstwa cegieł lub betonu. Opublikował w roku 1867 artykuł zapowiadający powstanie sieci tuneli obsługujących wagoniki dla 12 osób. W roku 1868 władze Londynu zdecydowały się na wydrążenie tunelu pod dnem rzeki pomiędzy Tower Hill i Pickle Herring Stairs w pobliżu Vine Street (obecnie Vine Lane), ale były trudności w znalezieniu wykonawcy. Trudności te wynikały z wcześniejszych doświadczeń związanych z powstawaniem Tunelu Tamizy, którego budowę rozpoczęto dopiero po pojawieniu się pierwszej oferty.

Prace rozpoczęły się w lutym 1869 roku od wykopania szybów wejściowych głębokości 18 m na północnym brzegu i 15 m na południowym. Drążenie właściwego tunelu rozpoczęto w kwietniu i – przy użyciu okrągłej tarczy – powstał tunel o długości 410 m i średnicy 2,026 m na głębokości 20 m pod lustrem wody. Tarcza przebijała się przez stabilną warstwę gliny, zalegającą 6,7 m pod dnem rzeki i warstwą miękkich aluwialnych osadów, które przysporzyły Brunelowi kłopotów przy wcześniejszej budowie Tunelu Tamizy. To, wraz ze skromniejszymi rozmiarami projektu, pozwoliło na szybkie ukończenie budowy. Śrubowe lewary popychały tarczę do przodu z szybkością 11,38 m tygodniowo. Odcinek pod dnem rzeki przekopany został w czternaście tygodni, a cały tunel ukończono w grudniu.

Kolejka kablowa

Szyby wejściowe otrzymały windy parowe dla pasażerów. Na dnie tunelu ułożono torowisko o rozstawie szyn 0,76 m, po którym poruszał się pojedynczy wagonik dla 12 osób ciągnięty kablowo przez jedną z dwóch maszyn parowych umieszczonych na przeciwległych końcach. Tę podziemną kolejkę uruchomiono 2 sierpnia 1870 roku. Cena biletu pierwszej klasy wynosiła 2d., klasy drugiej 1d. (pasażerowie pierwszej klasy mieli prawo wyboru miejsca). System ten okazał się nierealistyczny, a projekt niedochodowy i już w grudniu przedsiębiorstwo zbankrutowało, a linia została zamknięta.

Tunel dla pieszych

Wagonik i maszyny parowe zostały usunięte, w tunelu zainstalowano oświetlenie gazowe, a windy zastąpiono spiralnymi klatkami schodowymi. Tunel otwarto dla pieszych, od których pobierano ½d. opłaty i wkrótce stał się popularnym przejściem przez rzekę, z czego korzystało średnio 20 000 osób tygodniowo (milion rocznie). Głównymi użytkownikami byli „ludzie pracujący do tej pory zdani całkowicie na promy”. We wrześniu 1888 roku subway stał się na krótko ośrodkiem zainteresowania, kiedy to w tunelu pojawił się mężczyzna z nożem, co kojarzono z morderstwami, jakie popełniał w pobliskiej dzielnicy Whitechapel Kuba Rozpruwacz.

W swym Dictionary of London Charles Dickens Jr. tak komentował niewielkie rozmiary tunelu: „tam nie ma za dużo przestrzeni nad głową i nie doradza się nikomu, poza najniższymi z poddanych Jej Królewskiej Mości, próbować przejścia na wysokich obcasach lub w kapeluszu, do którego przywiązuje jakąś wartość”.

Włoski pisarz Edmondo De Amicis (1846–1908) opisał przejście przez tunel w swych zapiskach z Londynu:

W roku 1894 kilkaset metrów w dół rzeki otwarto niepłatny Tower Bridge, co spowodowało spadek dochodów subwayu. W 1897 roku parlament przegłosował ustawę zezwalającą na sprzedaż tunelu za 3000 funtów London Hydraulic Power Company (LHPC), co skutkowało zamknięciem ruchu pasażerskiego w roku następnym.

Tunel techniczny

Po zamknięciu tunel był wykorzystywany do celów hydraulicznych przez LHPC, a także do przetaczania wody pitnej.

Został uszkodzony podczas II wojny światowej: niemiecka bomba wpadła do rzeki w grudniu 1940 roku i eksplodowała na dnie wprost nad tunelem. Siła eksplozji zgniotła w tym miejscu tunel zmniejszając jego pionową średnicę do ok. 120 cm, ale poszycie ścian nie uległo rozszczelnieniu. W czasie prac naprawczych okazało się, że tunel – nie licząc uszkodzenia bombą – przetrwał siedemdziesiąt lat użytkowania w doskonałym stanie.

Subway dzisiaj

Chociaż tunel nie jest już wykorzystywany do celów hydraulicznych, wciąż służy do przetaczania rurociągami wody pitnej; biegną nim także przewody sieci telekomunikacyjnej.

Niewielki okrągły budynek wejściowy na północnym brzegu przetrwał do XXI wieku na Tower Hill tuż obok kas biletowych Tower of London, nieco na zachód od głównego wejścia do twierdzy-muzeum. Nie jest to oryginalne wejście; zostało zbudowane w latach dwudziestych XX wieku przez London Hydraulic Power Company; u szczytu biegnie napis zawierający datę pierwszej konstrukcji i litery LHPC. Wejście na południowym brzegu Tamizy zostało wyburzone w latach dziewięćdziesiątych, a w jego miejsce postawiono nowe, w niczym nie przypominające dawnego wejścia do tunelu.

Przypisy

Linki zewnętrzne

  • PROGRAMME 3: 15 April 2003 The Tower Subway – the tunnel that Tower Bridge replaced.
  • Lost Subways: Tower Hill Subway
  • Lost Industry of Southwark. lostindustry.org.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-02-22)].
  • Subterranea Britanica – Tower Subway



Text submitted to CC-BY-SA license. Source: Tower Subway by Wikipedia (Historical)


Langue des articles



Quelques articles à proximité