Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich

Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich (Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete, RMfdbO), potocznie nazywane Ministerstwem Wschodnim (Ostministerium, RMO) – jeden z resortów (centralnych urzędów administracji państwowej) funkcjonujących w III Rzeszy w latach 1941–1945.

Wprowadzenie

Głównym celem ministerstwa była polityczna germanizacja okupowanych wschodnich terytoriów przy jednoczesnym zniszczeniu wszystkich wschodnioeuropejskich Żydów. Począwszy od udziału w akcji T4, RMFdbO stało się w trakcie wojny – oprócz Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (Reichssicherheitshauptamt, RSHA), Ministerstwa Sprawiedliwości Rzeszy i Urzędu Spraw Zagranicznych (Auswärtiges Amt, AA) – centralnym organem narodowych socjalistów do zorganizowanej eksterminacji Żydów.

Funkcję szefa urzędu pełnił Alfred Rosenberg, jeden z oskarżonych w procesach norymberskich, skazany na karę śmierci i stracony.

Podział organizacyjny

• Wydział Z, Centralnego Zarządzania (Abteilung Z, Zentralverwaltung)

• Wydział Główny I, Polityczny (Hauptabteilung I – Politik)
  • Wydział 1, Ogólny (Abteilung 1 – Allgemein)
  • Wydział 2, Kraj Wschodni (Abteilung 2 – Ostland)
  • Wydział 3, Ukraiński (Abteilung 3 – Ukraine)
  • Wydział 4, Moskiewski (Abteilung 4 – Moskowien)
  • Wydział 5, Kaukaski (Abteilung 5 – Kaukasus)
  • Wydział 6, Kultury (Abteilung 6 – Kultur)
  • Wydział 7, Osadnictwa (Abteilung 7 – Siedlung)
  • Wydział 8, Prasowy (Abteilung 8 – Presse)
  • Wydział 9, Młodzieżowy (Abteilung 9 – Jugend)
  • Wydział 10, Kobiecy (Abteilung 10 – Frauen)

• Wydział Główny II, Zarządzania (Hauptabteilung II – Verwaltung)
  • Wydział 1, Zarządzania wewnętrznego (Abteilung 1 – Innere Verwaltung)
  • Wydział 2, Lecznictwa (Abteilung 2 – Gesundheitswesen)
  • Wydział 3, Weterynarii (Abteilung 3 – Veterinärwesen)
  • Wydział 4, Opieki Socjalnej (Abteilung 4 – Sozialdienste)
  • Wydział 5, Prawny (Abteilung 5 – Recht)
  • Wydział 6, Finansowy (Abteilung 6 – Finanzwesen)
  • Wydział 7, Nauki (Abteilung 7 – Wissenschaft)
  • Wydział 8, Kontrwywiadu (Abteilung 8 – V-Leute)

• Wydział Główny II, Gospodarki (Hauptabteilung III – Wirtschaft)
  • Grupa Główna, Współpracy Gospodarczej (Hauptgruppe – Wirtschaftliche zusammenarbeit)
    • Wydział 1, Przemysłu (Abteilung 1 – Industrie)
    • Wydział 2, Leśnictwa (Abteilung 2 – Forstwesen)
    • Wydział 3, Pracowniczy (Abteilung 3 – Arbeitskräfte)
    • Wydział 4, Cen (Abteilung 4 – Preise)
    • Wydział 5, Transportu (Abteilung 5 – Transportwesen)

• • Grupa Główna, Żywności i Rolnictwa (Hauptgruppe – Ernährung und Landwirtschaft)
    • Wydział 1, Polityki Rolnej (Abteilung 1 – Agrapolitik)
    • Wydział 2, Produkcji (Abteilung 2 – Produktion)
    • Wydział 3, Kontroli (Abteilung 3 – Erfassung und Kontrolle)
    • Wydział 4, Zarządzania (Abteilung 4 – Verwaltung)

Organy terytorialne resortu

• Komisariat Rzeszy Wschód (Reichskommissariat Ostland)
  • Okręg Generalny Estonii (Generalbezirk Estland)
  • Okręg Generalny Łotwy (Generalbezirk Lettland)
  • Okręg Generalny Litwy (Generalbezirk Litauen)
  • Okręg Generalny Białorusi (Generalbezirk Weißruthenien)
• Komisariat Rzeszy Ukraina (Reichskommissariat Ukraine)
  • Okręg Generalny Dniepropietrowsk (Generalbezirk Dnjepropetrowsk)
  • Okręg Generalny Kijów (Generalbezirk Kiew)
  • Okręg Generalny Krym (Tauryda) (Generalbezirk Krim)
  • Okręg Generalny Mikołajów (Generalbezirk Nikolajew)
  • Okręg Generalny Żytomierz (Generalbezirk Shitomir)
  • Okręg Generalny Wołyń-Podole (Generalbezirk Wolhynien-Podolien)

Planowano powołanie też kolejnych komisariatów Rzeszy, lecz nie zdążono tego urzeczywistnić, na przykład:

• dla Moskwy i europejskiego terytorium Rosji (Reichskommissariat Moskowien)
• dla Kaukazu (Reichskommissariat Kaukasus)
• dla obszaru Donu i Wołgi (Reichskommissariat Don-Wolga)
• dla Turkiestanu (Reichskommissariat Turkestan)
• dla Uralu (Reichskommissariat Ural).

Siedziba

Pierwsza siedziba resortu mieściła się przy Bismarckstraße 1, kolejna w byłym poselstwie Jugosławii przy Rauchstraße 17/18. Pod koniec lipca 1941 dodano też budynek dawnego Przedstawicielstwa Handlowego ZSRR przy Lietzenburgerstraße 11, od lipca 1942, w rocznicę wkroczenia wojsk niemieckich do Związku Radzieckiego, także gmach ambasady radzieckiej przy Unter den Linden 63, która stała się główną siedzibą RMfdbO.

Bibliografia

• Reinhard Bollmus: Das Amt Rosenberg und seine Gegner, München 1970
• Norman Rich: Hitler’s War Aims: The Nazi State and the Course of Expansion, W. W. Norton & Company New York 1974
• Alexander Dallin: German rule in Russia 1941–1945: A Study of Occupation Policies, Westview press 1981
• Robert Bohn: Die deutsche Herrschaft in den „germanischen” Ländern 1940–1945, Steiner 1997
• Alex J. Kay: Exploitation, resettlement, Mass Murder: Political and Economic Planning for German Occupation Policy in the Soviet Union, 1940–1941, Berghahn Books 2006

Linki zewnętrzne

• Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete (RMfdbO)