Fort de Rosny

Fort de Rosny – jeden z fortów wysuniętych dziewiętnastowiecznych fortyfikacji Paryża, zbudowanych z inicjatywy Adolphe’a Thiersa. Powstał w latach 1840–1846 na wzgórzu Montreuil dzisiejszego przedmieścia Paryża, Rosny-sous-Bois, w celu zabezpieczenia niedalekich wzgórz Avron.

Przez wzgórza Avron i Montreuil prowadziła strategiczna droga podejścia do Paryża. Kiedy więc po klęsce napoleońskiej rozpoczęto prace nad zabezpieczaniem stolicy, na tym kierunku wzniesiono jedno z pierwszych dzieł fortyfikacyjnych, redutę La Boissière, w 1831 roku. Drugą zbudowano ponad wsią Rosny (tzw. fort Charcalets), która – po wzniesieniu właściwego fortu de Rosny – osłaniała go od wschodu. Kolejnym dziełem obronnym był powstały w 1834 roku mały Fortin des Renardières. Fort położony jest na wzniesieniu o wysokości 110 m n.p.m., z tylko płytką kotliną w której leży Rosny-sous-Bois, oddzielającą go od wzgórz Avron, których skraj leżał ok. 1600 m od fortu. Działa północnej i południowej strony fortyfikacji dominowały nad równiną między Neuilly-sur-Marne i Bondy, kryjąc międzypola pomiędzy fortami Noisy na północy, i Nogent na południu.

Sam fort de Rosny to czworoboczny fort bastionowy, o długości ok. 400 m i szerokości 340 m (dłuższa oś jest zorientowana wschód-zachód), wzniesiony jako jeden z szesnastu fortów wysuniętych przed obwód ciągłego wału wokół Paryża (tzw. wału Thiersa). Jego pierwotna powierzchnia wynosiła ok. 25 ha. Fort otaczała 16-metrowej szerokości fosa z murowanymi skarpami i przeciwskarpami. Wschodni front, mierzony między krańcami bastionów, ma szerokość ok. 240 m, fronty północny i południowy ok. 330 m, a zachodni, tyłowy ok. 280 m. Pod frontową (wschodnią) kurtyną znajdowało się 13 kazamat, a w barkach bastionów po trzy; te ostatnie były wyposażone w strzelnice dla dział. Wał zachodni, szyjowy miał dwie kazamaty, oprócz bramnej; w przylegających doń bastionach znajdowały się magazyny prochowe, poza tym bastiony były lite.

Z kazamat wału frontowego poterna prowadziła między nasypami do obszernego placu broni, otoczonego wysokim murem, opatrzonym blankami, które górowały nad wałami (de facto tworząc rodzaj nadszańca). Przejścia z placu broni prowadziły do dolnego obwałowania, od strony wschodniej, które miało postać dodatkowego dzieła koronowego o narysie bastionowym (co widać na planie z 1866 roku, zob. ilustracja).

Za kurtynami wałów bocznych znajdowały się trzypiętrowe koszary czasu pokoju; w kurtynach wbudowane było po 9 kazamat, z których środkowa miała poternę prowadzącą do fosy, umożliwiające wycieczki. Na głównym wale, wysokim na 10 m i grubym na 4,5 m, znajdowały się stanowiska artylerii.

W czasie oblężenia Paryża w czasie wojny francusko-pruskiej fort ostrzeliwało go 10 baterii niemieckich, liczących łącznie 60 armat, w tym jedna, która – ze względu na korzystne położenie – prowadziła ogień na bardzo wówczas duży dystans 6200 m. Fort był podówczas uzbrojony był w 91 dział, na co składały się armaty gwintowane: o kalibrze 160 mm – 10 sztuk, forteczne 24-funtowe – 7, forteczne 12-funtowe – 6, oblężnicze 12-funtowe – 9, polowe 12-funtowe – 6, polowe 4-funtowe – 6, górskie 4-funtowe – 10, gładkolufowe 16-funtowe – 12, armatohaubice 12-funtowe – 8, haubice kal. 240 mm – 3, haubice kal. 160 mm – 4, moździerze kal. 270 mm – 2, moździerze kal. 220 mm – 4, a moździerze kal. 150 mm – 8 sztuk.

Po przegranej wojnie stacjonowały w nim wojska niemieckie, a potem 4. pułk żuawów. W czasie I wojny światowej znajdowały się tam stanowiska obrony przeciwlotniczej. Od 1927 roku stacjonują w nim służby bezpieczeństwa wewnętrznego, m.in. Francuska Żandarmeria Narodowa, agencja bezpieczeństwa informacji (fr. l’Agence nationale de la sécurité des systèmes d’information) (ANSSI), dlatego fort nie jest udostępniony do zwiedzania.

Przypisy

Bibliografia

• Eduard Heyde, Adolf Froese: Geschichte der Belagerung von Paris im Jahre 1870/71. Berlin: Schneider, 1874.