Βουλγαρική εκκλησία του Αγίου Στεφάνου

Η Βουλγαρική Εκκλησία του Αγίου Στεφάνου (βουλγαρικά: Църква "Свети Стефан"‎‎; τουρκικά: Sveti Stefan Kilisesi‎‎), επίσης γνωστή ως η Βουλγαρική Σιδερένια Εκκλησία, είναι βουλγαρική ορθόδοξη εκκλησία στο Μπαλάτ της Κωνσταντινούπολης, στην Τουρκία. Φημίζεται για την κατασκευή του από προκατασκευασμένα στοιχεία από χυτοσίδηρο σε νεοβυζαντινό ρυθμό. Η εκκλησία ανήκει στη βουλγαρική χριστιανική μειονότητα της πόλης.

Ιστορία

Οι Βούλγαροι Ορθόδοξοι Χριστιανοί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας συνήθιζαν να προσεύχονται στις εκκλησίες του Ορθόδοξου Πατριαρχείου στο Φανάρι, καθώς ήταν μέρος του Ρουμ μιλλέτ —δηλαδή της Ορθόδοξης Χριστιανικής κοινότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας— αλλά το βουλγαρικό εθνικιστικό κίνημα του 19ου αιώνα υποστήριξε τη δημιουργία μιας ξεχωριστής βουλγαρικής εκκλησιαστικής οργάνωσης για τους Βούλγαρους Ορθόδοξους Χριστιανούς, καθώς θεωρούσαν το Πατριαρχείο στο Φανάρι ως θεσμό κατά κύριο λόγο ελληνορθόδοξο. Αυτές οι προσπάθειες κορυφώθηκαν με την αναγνώριση της Βουλγαρικής Εξαρχίας μέσω ενό φιρμανιού, που εξέδωσε ο Οθωμανός σουλτάνος Αμπντούλ Αζίζ το 1870.

Η πλούσια διακοσμημένη εκκλησία είναι μια τρίτρουλη σταυροειδής βασιλική. Ο βωμός βλέπει προς τον Κεράτιο Κόλπο και πάνω από τον νάρθηκα υψώνεται ένα καμπαναριό ύψους 40 μέτρων, του οποίου οι έξι καμπάνες ήταν χυτές στο Γιαροσλάβλ. Αρχικά, μια μικρή ξύλινη εκκλησία ανεγέρθηκε στην ακτή του Κεράτιου Κόλπου μεταξύ των πλατειών Μπαλάτ και Φενέρ (κοντά στην περιοχή Εγιούπ), όπου βρίσκεται η σημερινή εκκλησία. Δωρεά οικίας του πολιτικού Στέφανου Βογορίδη, αναδιοργανώθηκε σε ξύλινη εκκλησία. Εγκαινιάστηκε στις 9 Οκτωβρίου 1849 και έγινε σημαντικός χώρος της Βουλγαρικής Εθνικής Αναγέννησης. Το οθωμανικό βασιλικό διάταγμα της 28ης Φεβρουαρίου 1870 για την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας διαβάστηκε για πρώτη φορά στην εκκλησία.

Αφού η αρχική ξύλινη κατασκευή υπέστη πυρκαγιά, στη θέση της κατασκευάστηκε το μεγαλύτερο σημερινό κτήριο. Ένα σιδερένιο πλαίσιο προτιμήθηκε από τον οπλισμό σκυροδέματος λόγω των ασθενών συνθηκών εδάφους. Τα σχέδια κατασκευής εκπονήθηκαν από τον Οθωμανό Αρμένιο αρχιτέκτονα Χοβσέπ Αζναβούρ με έδρα την Κωνσταντινούπολη.

Διεξήχθη διεθνής διαγωνισμός για την παραγωγή των προκατασκευασμένων τμημάτων από χυτοσίδηρο της εκκλησίας, που κέρδισε μια αυστριακή εταιρεία, η R. Ph. Waagner. Τα προκατασκευασμένα στοιχεία, βάρους 500 τόνων, παρήχθησαν στη Βιέννη το 1893 έως το 1896 και μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη με πλοίο μέσω του Δούναβη και της Μαύρης Θάλασσας.

Μετά από ενάμιση χρόνο, η εκκλησία ολοκληρώθηκε το 1898 και εγκαινιάστηκε από τον Έξαρχο Ιωσήφ στις 8 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους. Ο κύριος σκελετός της εκκλησίας ήταν κατασκευασμένος από ατσάλι και καλυπτόταν από μεταλλικές σανίδες. Όλα τα κομμάτια στερεώθηκαν μεταξύ τους με παξιμάδια, μπουλόνια, πριτσίνια ή συγκόλληση. Ως προς το αρχιτεκτονικό ύφος, η εκκλησία συνδυάζει νεοβυζαντινές και νεομπαρόκ επιρροές.

Ο Άγιος Στέφανος ήταν προϊόν πειραματισμού του 19ου αιώνα με προκατασκευασμένες σιδερένιες εκκλησίες. Οι Βρετανοί, οι οποίοι επινόησαν το κυματοειδές σίδερο το 1829, κατασκεύασαν φορητές σιδερένιες εκκλησίες, για να τις στείλουν σε μακρινές αποικίες όπως η Αυστραλία. Ο δημιουργός του Πύργου του Άιφελ, Γάλλος μηχανικός Γουστάβος Άιφελ, σχεδίασε σιδερένιες εκκλησίες που στάλθηκαν μέχρι τις Φιλιππίνες και το Περού. Τώρα, ο Άγιος Στέφανος είναι μια από τις λίγες προκατασκευασμένες εκκλησίες από χυτοσίδηρο που σώζονται στον κόσμο.

Στις 27 Δεκεμβρίου 2010, ανήμερα του Αγίου Στεφάνου, τελέστηκε πανηγυρική Λειτουργία στην εκκλησία προς τιμήν του πολιούχου της. Παρέστησαν ο Μητροπολίτης Βράτσας Καλίνικ, ο επίσκοπος Ναούμ, Αρχιγραμματέας της Βουλγαρικής Ιεράς Συνόδου και εκπρόσωποι του Ιδρύματος «Εκκλησία του Αγίου Στεφάνου». Τιμώντας τον εορτασμό, ο τρούλος της εκκλησίας επιχρυσώθηκε με δωρεά των Βουλγάρων της Φιλιππούπολης.

Το κτήριο της εκκλησίας ανακαινίστηκε μέσα στα πλαίσια της βουλγαροτουρκικής συνεργασίας το 2011 και κόστισε περισσότερα από 15 εκατομμύρια ₺ . Στις 8 Ιανουαρίου 2018, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ βρέθηκαν στα εγκαίνια του ανακαινισμένου ορθόδοξου ναού του Αγίου Στεφάνου στην Κωνσταντινούπολη, με αφορμή την 120η επέτειό του.

Εκτός από την εκκλησία του Αγίου Στεφάνου, υπάρχει μια άλλη βουλγαρική ορθόδοξη εκκλησία στην Κωνσταντινούπολη, η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, στο Φερίκιοϊ.

Εικόνες

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πληροφορίες για την εκκλησία σε ιστότοπο για τους Βούλγαρους στην Κωνσταντινούπολη (βουλγαρικά)
• The St Stephen Foundation Αρχειοθετήθηκε 2016-03-03 στο Wayback Machine. (αγγλικά, βουλγαρικά και τουρκικά)
• Ένα ρεπορτάζ της Εθνικής Ραδιοφωνίας της Βουλγαρίας που αφηγείται επίσης την ιστορία της εκκλησίας (βουλγαρικά)
• Πληροφορίες και φωτογραφίες Monkeytravel (συμπ. φωτογραφίας λεπτομερειών) (αγγλικά)
• Περισσότερες από 100 φωτογραφίες μέσα και έξω με λεπτομέρεια
• Благовеста Иванова. Църквата "Св. Стефан" край Златния рог и нейните събратя (βουλγαρικά)
• Благовеста Иванова, Ради Ганев. "Желязото" и стоманата в храма "Св. Стефан" στο Ιστανμπούλ (βουλγαρικά)
• Благовеста Иванова. Неосъщественият каменен храм "Св. Троица" на брега на Златния рог и архитектите Фосати (βουλγαρικά)
• Благовеста Иванова. Български старини в Цариград (βουλγαρικά)
• Blagovesta Ivanova, Radi Ganev, Milosh Drdacky. Έρευνα Αρχιτεκτονικής, Υλικών και Ζημιών της Βουλγαρικής Μεταλλικής Εκκλησίας του Αγίου Στεφάνου στην Κωνσταντινούπολη
• Blagovesta Ivanova, Radi Ganev & Miloš Drdácký. Ιστορική Έρευνα και Έρευνα Κατάστασης της Βουλγαρικής Μεταλλικής Εκκλησίας του Αγίου Στεφάνου στην Κωνσταντινούπολη
• Tigran Khzmalyan. Αρμένιοι Αρχιτέκτονες της Κωνσταντινούπολης: Διαδικτυακή Έκθεση, 27 Μαρτίου 2015
• Stefan Bulgar Kilisesi (τουρκικά)
• Иванова, Βλ. Невидимата страна на «желязната» църква στο Ιστανμπούλ. Инженерни науки, 1/2018, σελ. 45-60. /Ivanova, Bl. ΑΦΟΡΑ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ "ΣΙΔΕΡΙΝΗΣ" ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ. - Μηχανικές Επιστήμες, LV, 2018, Αρ. 1, σελ. 45-60 [1] DOI:10.7546/EngSci. LV.18.01.04
• Ιβάνοβα-Τσότσοβα, Bl. Το Αρχιτεκτονικό Συγκρότημα στον Κεράτιο Κόλπο Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Βουλγαρίας και της Τουρκίας. - International Journal of Engineering and Technical Research (IJETR) ISSN 2321-0869 (O) 2454-4698 (P) Volume-8, Issue-3, March 2018, σελ. 27-35. [2]