Ο Αρτάβασδος ή Αρτάβαζος ήταν Ρωμαίος στρατηγός και Αυτοκράτορας, που υποστήριξε τους εικονολάτρες και ανέτρεψε προσωρινά τον εικονομάχο Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ε΄.

Βιογραφία

Στις αρχές του 8ου αι. φέρεται να έχει τιμηθεί με το αξίωμα του «στρατηγού» του θέματος των Αρμενιακών. Για τη βοήθεια που προσέφερε στον στρατηγό του θέματος των Ανατολικών Λέοντα Γ΄, ώστε να καταλάβει τον θρόνο της Κωνσταντινούπολης και να ανακηρυχθεί Αυτοκράτορας (717-741), έλαβε το αξίωμα του «κουροπαλάτη» και αργότερα το αξίωμα του στρατηγού-κόμη του Οψικίου θέματος και του διοικητή της στρατιωτικής δύναμης που έδρευε εκεί. Παρά ταύτα δεν συμφωνούσε με την πολιτική, που ακολουθούσε ο Αυτοκράτορας επί της εικονομαχίας. Αντιθέτως, αν και Αρμένιος, όπως και αρκετοί εικονομάχοι στρατιωτικοί, ο συγκεκριμένος ήταν εικονολατρικών τάσεων.

Μετά τον θάνατο του Λέοντα Γ΄ (741) και την άνοδο του Κωνσταντίνου Ε΄ στον θρόνο, ο Αρτάβασδος, ο οποίος ήταν γαμπρός επ' αδελφή του νέου Αυτοκράτορα, καθώς είχε νυμφευθεί την αδελφή αυτού Άννα, αφού εξασφάλισε την υποστήριξη των Θεμάτων του Οψικίου, του Αρμενιακών και της Θράκης επαναστάτησε το 742 κατά του Κωνσταντίνου Ε΄ χτυπώντας τον αιφνιδιαστικά, όταν αυτός και οι δυνάμεις του διέσχιζαν το Οψίκιο κατά τη διάρκεια εκστρατείας εναντίον των Αράβων. Μετά το τέλος τής νικηφόρας γι' αυτόν μάχης, διέδωσε, ότι ο Κωνσταντίνος ήταν νεκρός και μετέβη στην Κωνσταντινούπολη όπου, εκμεταλλευόμενος τη δυσαρέσκεια αφενός των αριστοκρατών, τους οποίους η συγκεντρωτική πολιτική των Ισαύρων είχε περιθωριοποιήσει και αφετέρου τα εικονολατρικά αισθήματα μερίδας του λαού και του κλήρου, αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας και στέφθηκε από τον Πατριάρχη Αναστάσιο. Αμέσως ο νέος Αυτοκράτορας διακήρυξε την υποστήριξή του στην εικονολατρία, ακύρωσε όλα τα εικονομαχικά διατάγματα που είχαν εκδοθεί, αποκατέστησε την τιμή στις εικόνες, ενίσχυσε τις θέσεις των εικονολατρών στις δημόσιες θέσεις, ενώ αναγνωρίστηκε ως νόμιμος Αυτοκράτορας από τον εικονόφιλο πάπα Ζαχαρία.

Όμως ο νόμιμος διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος Ε΄ ανασυντάχθηκε, συγκέντρωσε ισχυρή στρατιωτική δύναμη και αντεπιτέθηκε, νικώντας τον Μάιο του 743 τον Αρτάβασδο στις Σάρδεις. Συνεχίζοντας την καταδίωξη έφτασε μετά από τέσσερις μήνες έξω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης, την οποία κατέλαβε δύο μήνες αργότερα, αιχμαλωτίζοντας μάλιστα τον Αρτάβασδο, ο οποίος προσπάθησε να διαφύγει.

Μετά την επικράτησή του, ο Κωνσταντίνος Ε΄ τιμώρησε σκληρά όλους όσοι ήταν εμπλεκόμενοι στην ανταρσία εναντίον του: συγκεκριμένα ο Αρτάβασδος καθώς και οι δύο γιοι του Νικήτας και Νικηφόρος, τυφλώθηκαν, αφού πρώτα διαπομπεύτηκαν δημόσια στους δρόμους της πρωτεύουσας, ενώ την ίδια τύχη φαίνεται να είχε και ο Πατριάρχης Αναστάσιος.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε το 717 την Άννα των Ισαύρων, κόρη τού Λέοντα Γ΄ του Ισαύρου και είχε τέκνα:

• Νικήτας στρατηγός τού θέματος των Αρμενιακών, όσο ο πατέρας του ήταν Αυτοκράτορας.
• Νικηφόρος συναυτοκράτορας (741-743).
• επτά άλλα τέκνα.

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

• Ιωάννης Καραγιαννόπουλος, Το βυζαντινό κράτος, εκδόσεις Βάνιας, δ' έκδοση, Θεσσαλονίκη 2001.
• Βλάσιου Ιω. Φειδά, Εκκλησιαστική Ιστορία, τόμος Α', γ' έκδοση, Αθήναι 2002.
• Γ. Α. Χατζηαντωνίου, Εικονομάχοι στο Βυζάντιο, εκδόσεις «Ο Λόγος», Αθήνα.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος Βυζαντινών σφετεριστών